Hoe fout is vet?

De waarheid is inderdaad genuanceerder dan de bewering ‘vet is slecht’. Je hebt in je dagelijks eten gewoon ook vetten nodig om goed te kunnen functioneren. Om de functie van vet te begrijpen, is het van belang om iets meer te weten over de verschillende soorten vet.

Wat zijn vetten?

Het vet dat in onze voeding voorkomt, is opgebouwd uit vetzuren. Die verschillen van elkaar in lengte en opbouw. We maken een onderscheid tussen verzadigde en onverzadigde vetzuren, waarvan de laatste groep nog een onderverdeling kent in enkelvoudig onverzadigde en meervoudig onverzadigde vetzuren.

Voedingsmiddelen waar vet in zit, bevatten meestal beide soorten vetzuren. De verhouding waarin deze vetzuren voorkomen, verschilt per product. Grofweg kun je zeggen dat van onverzadigde vetzuren een positieve werking uitgaat op hart en bloedvaten. Verzadigde vetzuren zijn de ‘ongezonde’ vetten, zij geven vet een slechte naam.

Welke vetten zitten waarin?

Verzadigde vetten zijn voor het overgrote deel van dierlijke oorsprong. Voorbeelden van producten die rijk zijn aan verzadigde vetten, zijn vollemelkproducten, kaas, boter, eieren en vet vlees. Daarnaast zijn er ook plantaardige producten die veel verzadigde vetten bevatten: kokos, cacao en palmvet. Bereide producten met veel verzadigd vet zijn koeken, sauzen en snacks. Van producten met veel verzadigde vetten doe je er goed aan om er niet te veel van te nuttigen.

De meeste plantaardige producten bevatten de onverzadigde (dus gunstige) vetzuren. Zo zitten er enkelvoudig onverzadigde vetten in olijven en olijfolie, arachideolie, koolzaadolie, plantaardige margarines en de meeste noten.

Meervoudig onverzadigde vetten zitten onder meer in lijnzaadolie, zonnebloemolie, maisolie, sojaolie, walnotenolie, druivenpitolie, vette vis, lijnzaad, walnoten, pijnboompitten en speciale margarines.

Duurzame energie

Vet levert energie aan het lichaam – dat is wel de belangrijkste functie van vet. Vetten zijn zelfs de meest geconcentreerde energiebron voor jouw lichaam: één gram vet levert maar liefst negen kilocalorieën aan energie. Duurzame energie welteverstaan, want de energie uit vetten komt veel langzamer vrij dan die uit koolhydraten. Vooral bij activiteiten met een lage intensiteit spreekt je lichaam eerst en vooral de energievoorraad aan die voortkomt uit de genuttigde vetten. Daar komt nog bij dat er voor de verbranding van vetten meer zuurstof nodig is. En dat is er in overvloed bij inspanningen op een lage intensiteit.

Verbrandt jouw lichaam tijdens het sporten relatief gemakkelijk vetten, dan kun je glycogeen besparen. Doe je aan duursport? Dan kan dat je een groot voordeel opleveren. Je voorraad glycogeen is immers onvoldoende om de eindstreep te halen, dus met elke besparing houd je het langer vol. Door training kun je de capaciteit vergroten die nodig is om vetten te verbranden. Daarvoor moet je lange duurinspanningen verrichten met een lage intensiteit.

Opslagruimte

In tegenstelling tot de opslagcapaciteit voor koolhydraten is die voor vetten onbeperkt. En de opslag van vet kost nauwelijks energie. Afhankelijk van of je man of vrouw bent en hoe je lichaamsbouw is, bevindt zich het meeste vet onder je huid en tussen je organen in de buikholte.

Slechts een klein deel van het lichaamsvet bevindt zich in je spieren. Dit vetgedeelte wordt het eerst als brandstof aangesproken bij lichamelijke inspanningen. Het onderhuidse vet en het vet tussen de organen is veel moeilijker te verbranden. Dat vet kun je alleen aanspreken als je ervoor zorgt dat je via je voeding minder kilocalorieën binnenkrijgt dan je gebruikt.

En alsof dat nog niet genoeg is…

Vetten zijn ook om een aantal andere redenen belangrijk voor de mens.

• Een aantal vitamines (A, D, E en K) is alleen in vet oplosbaar. Je kan deze vitamines alleen binnenkrijgen via het vet in voeding.
• Cellen hebben vetzuren nodig als bouwstenen en vetzuren beschermen je cellen tegen ongewenste indringers.
• Het lichaam heeft vetten nodig om je ogen, je hersenen en je spieren goed te laten werken.
• Het lichaam kan de meeste vetzuren zelf maken, maar een aantal niet. Vetzuren die je lichaam niet zelf kan maken, heten essentiële vetzuren.
• En vet speelt een belangrijke rol bij de smaak van ons eten. Bepaalde kruiden en specerijen komen veel beter tot hun recht wanneer ze zijn opgelost in vet.

Dus weet wat je eet: goede vetten zijn nodig, maar wees matig met ongezonde vetten!

Bron: Carlien Harms-Aris & Tiny Geerets, Sportvoedingsatlas, Arko Sports Media, Nieuwegein en Voedingscentrum.nl

Foto: Shutterstock

Publicatiedatum: 19-10-2015