De sportvereniging: kloppend hart van de Europese sportsector
Hoeveel mensen denk je dat er in Europa sportief actief betrokken zijn bij een sportclub? Het antwoord zal je verbazen: meer dan 60 miljoen! Sportverenigingen zijn dus ontzettend belangrijk voor de Europese samenleving. In een tijd waarin het individu en consumeren centraal lijken te staan, wordt de sportvereniging in toenemende mate ingezet als dé oplossing voor allerhande maatschappelijke problemen. Waar staat de sportvereniging in Europa?
Sportverenigingen vormen het hart van het Europese sportbeleid – dat is de belangrijkste boodschap van de schrijvers van het boek Sport Clubs in Europe: A Cross-National Comparative Perspective. Onderzoekers uit twintig Europese landen hebben hun krachten gebundeld en voor hun eigen land beschreven hoe sportverenigingen zich hebben ontwikkeld, welke positie de sportclub inneemt in beleid en samenleving en wat hun toekomstperspectief is.
Maatschappelijke waarde
Wat blijkt? Sportverenigingen vormen onmiskenbaar een sociaal fundament en zijn in het overgrote deel van Europa sterk in lokale gemeenschappen geworteld. Ons land spant daarin de kroon: het lidmaatschap van sportverenigingen is in Nederland het hoogst (27% van de bevolking). In Polen is dat het laagst. Daar is slechts 3% lid van een sportvereniging. Het Europese gemiddelde is 12%, wat zoals gezegd overeenkomt met 60 miljoen Europeanen.
In alle Europese landen kunnen sportverenigingen rekenen op steun van de overheid. Hoeveel steun sportclubs krijgen, verschilt tussen de onderzochte landen.
Nederland uniek
In diverse landen zijn sportverenigingen in beeld als belangrijke partner voor het realiseren van sociale en maatschappelijke doelen. Vooral landen in Noord- en West-Europa zetten sterk in op de maatschappelijke waarde van sportverenigingen.
De Nederlandse politiek zet de sportclub in als instrument ter bevordering van bijvoorbeeld gezondheid en veiligheid. In ons land zijn sportverenigingen, meer dan in andere landen, een gewaardeerd gesprekspartner bij de ontwikkeling van sportbeleid. De manier waarop publieke partijen, vrijwilligersorganisaties en bedrijven met elkaar samenwerken, maakt Nederland uniek in Europa.
In Zuid- en Oost-Europese landen ligt dat nog wat anders. Maar ook daar zien ze in toenemende mate de waarde van sporten in verenigingsverband voor hun inwoners.
Knelpunten
Deze verbreding van de maatschappelijke rol van de sportclub brengt hogere verwachtingen én grotere verantwoordelijkheden met zich mee. Willen we ervoor zorgen dat sportclubs deze taak op een goede manier kunnen invullen, dan is het zaak om aandacht te geven aan de knelpunten die verenigingen ervaren: het aantal vrijwilligers, het aantal leden en het huishoudboekje.
Vrijwilligers
Voldoende vrijwilligers aantrekken en genoeg leden weten te binden, dat zijn voor sportverenigingen de voornaamste punten van zorg. In de wereld van de verenigingssport is maar zeer beperkt sprake van betaalde krachten. Sportverenigingen in Europa draaien vooral op vrijwilligers. In Nederland verricht 18% van de bevolking vrijwilligerswerk bij een sportvereniging. Het EU-gemiddelde bedraagt 7%.
Ledenbestand
Waar de vergrijzing het aantal vrijwilligers wellicht positief beïnvloedt, ligt dat anders voor het effect op de ledentallen. Ook de dalende geboortecijfers baren sportverenigingen in Europa zorgen, want het zijn toch vooral kinderen en jongeren die lid zijn van een club.
Het huishoudboekje
Ook de financiën zijn een zorgelijk iets voor veel verenigingen. Van de Nederlandse sportverenigingen rapporteert 8% de financiële positie als minder gezond of zelfs zorgwekkend.
Uitdagingen
Sportverenigingen in Europa ervaren meer concurrentie van commercieel sportaanbod en de toegenomen mogelijkheden voor de burger om ongeorganiseerd te sporten. In Nederland springen verenigingen daarop in door maatwerk te leveren. De tijd dat sportverenigingen zich uitsluitend bezighouden met het verzorgen van trainingen en het organiseren van competities, is voorbij. Steeds vaker bieden ze ook andere activiteiten aan, zoals kinderopvang, huiswerkbegeleiding, beweegprogramma’s voor ouderen enzovoort.
Het verenigingsleven in Nederland staat er in vergelijking met andere Europese landen dus al met al best goed voor. Een opsteker voor al die mensen die zich week in week uit inzetten voor de club. En een goede reden om er alles aan te doen om de voortrekkersrol van Nederland te behouden en te vergroten.
Meer informatie
Sport Clubs in Europe verscheen afgelopen zaterdag tijdens het ENGSO-Forum ‘The Role of Sport Clubs in Changing Society in Future’ in Brussel. Mulier Instituut, University of Bern en Sporthochschule Köln voerden gezamenlijk de regie over het onderzoek en de publicatie. Het boek is online te bestellen.
Bron: Mulier Instituut
Foto: Shutterstock/rook76