Sport verstandig, laat je keuren!
Sporten is goed voor je gezondheid. Het geeft je energie en maakt je hart sterker. Als je ouder wordt, werkt je lichaam echter niet altijd meer zo goed mee als voorheen. Je raakt sneller buiten adem, je spieren worden slapper en je bent niet meer zo snel als vroeger. Je vraagt je wel eens af of jouw manier van sporten nog wel verantwoord is en of je niet te hard van stapel loopt. Hoe sport je verstandig? En wat is een goede sportkeuring?
Ben je na je 45ste nog regelmatig sportief actief, dan is het verstandig om na te gaan of jouw manier van sportbeoefening nog wel past bij je leeftijd en conditie. Met name mannen van boven de 45 hebben een grotere kans op hart- en vaatziekten.
Cijfers
In Nederland krijgen jaarlijks 400 tot 450 mannen van boven de 45 een hartstilstand, van wie de helft het niet overleeft. Over het aantal mensen dat jaarlijks tijdens het sporten een hartstilstand krijgt, is minder bekend. Anja Bruinsma, directeur van Sportgeneeskunde Nederland: “Exacte cijfers zijn er niet, omdat er geen centrale registratie is. Deskundigen zijn het erover eens dat het jaarlijks om 150 tot 200 mensen gaat, in alle leeftijden, die tijdens of vlak na een sportactiviteit plotseling komen te overlijden. Hierbij gaat het om een man-vrouwverhouding van 10:1.”
Vrouwen hebben dus tien keer minder kans op een plotse hartdood dan mannen. “De precieze reden hierachter is onbekend”, vertelt Anja Bruinsma. “Een mogelijke (geclaimde) oorzaak is genetisch van aard: de ‘beschermende werking’ van vrouwelijke geslachtshormonen zouden vrouwen behoeden voor een hartstilstand. Verder leven mannen doorgaans ongezonder: ze roken meer en eten minder gezond. Op grond daarvan hebben zij een verhoogd risicoprofiel voor hart- en vaatziekten. Tot slot luisteren mannen minder goed naar hun lichaam. Klachten worden gemakkelijk weggewuifd, waardoor beginnende signalen dat er al iets mis is aan het hart worden gemist.”
Vragenlijst
In tachtig procent van de gevallen is plotse hartdood tijdens of vlak na sporten het gevolg van een hartinfarct. Het sporten op zich is dus niet de oorzaak van de acute hartdood, maar het onderliggende hartlijden: een aangeboren hartafwijking of een vernauwing van de kransslagaders. En die defecten kun je opsporen.
Op Sportzorg.nl kun je om te beginnen een vragenlijst invullen waarmee je kunt onderzoeken of je grote gezondheidsrisico’s loopt bij je sportieve activiteiten. Stel jezelf een aantal vragen om te bepalen in hoeverre je tot een risicogroep behoort: Komen er in je familie hart- en vaatziekten voor? Eet je gezond? Rook je? Beweeg je voldoende? Hoe staat het met je bloeddruk en je cholesterol? Is er sprake van overgewicht? En ben je diabeet?
Sportkeuring
Denk je dat je op basis van bovenstaande vragen tot een risicogroep behoort? Dan is het verstandig om verder onderzoek te laten doen. Een preventief sportmedisch onderzoek, in de volksmond ook wel sportkeuring genoemd, bestaat in de regel uit een vragenlijst over je gezondheid, een kort lichamelijk onderzoek, een cholesterolbepaling, een inspanningstest en een hartfilmpje.
Bruinsma. “Als je besluit tot een sportkeuring, laat dit dan in een gecertificeerde instelling doen als het SMI. Hier werken alleen specialisten en word je niet alleen goedgekeurd of afgekeurd, maar krijg je ook persoonlijke sportmedische en trainingsadviezen.”
Wat houdt het in?
De sporter krijgt bij goedkeuring in een gecertificeerde instelling een medische geschiktheidsverklaring voor de gewenste sport. Bruinsma: “Dit is vooral van belang bij de zogenaamde verplichte keuringen, zoals de duikkeuring. Om veilig te kunnen duiken moeten aspirant-duikers goed hun oren kunnen klaren en mogen ze geen ernstige ziektes aan longen en luchtwegen hebben.”
Bij medische geschiktheid krijgt de sporter individuele sportmedische adviezen, die de kans op het optreden van blessures zullen verminderen. “Een tennisser die het afgelopen jaar regelmatig last heeft gehad van een bepaalde schouderblessure zal bijvoorbeeld adviezen en aanwijzingen krijgen om de spieren van de bovenrug te verbeteren”, licht Bruinsma toe.
De sportarts geeft verder adviezen op maat ten aanzien van de specifieke voorbereiding op de gewenste sport. De sporter krijgt specifieke trainingsadviezen hoe zich voor te bereiden op iets als een zware wielertocht of hardloopevenement. Ook opmerkingen over de haalbaarheid van de betreffende sportieve activiteit horen hierbij. Bruinsma: “Voor een beklimming van de Alpe d’Huez is behalve een gezond lichaam immers ook voldoende conditie noodzakelijk om dit te kunnen voltooien.”
Voor mensen met een chronische ziekte of een verhoogd risico daarop kan door de combinatie van geschiktheidsverklaring, sportmedische adviezen en trainingsadviezen de drempel om te gaan sporten aanzienlijk verlaagd worden. Bruinsma: “Denk aan mensen met suikerziekte of een verhoogde bloeddruk, die, gezien hun ziekte en de verhoogde kans op hartziekten hierbij, angstig zijn om te gaan sporten en niet weten hoe te beginnen. De sportmedische keuring is voor hen een uitkomst.”
Niets aan de hand?
Een ‘geslaagde’ sportkeuring is echter geen garantie, zo blijkt uit recent onderzoek van UMC Utrecht en het Meander Medisch Centrum Amersfoort onder 314 recreatieve mannelijke sporters van boven de 45 jaar. Anders dan bij een normale sportkeuring werden hier ook twee CT-scans gemaakt, waarbij de hoeveelheid kalk rond het hart wordt gemeten. De kans op het krijgen van een hartinfarct hangt namelijk sterk samen met de hoeveelheid kalk in de kransslagaders. Bij zeventien procent van de deelnemers waren de kransslagaders in meer- of mindere mate vernauwd door vet- of kalkafzettingen. En dat terwijl de onderzochte sporters bij een reguliere sportkeuring te horen hadden gekregen dat ze rustig konden gaan sporten. Circa vijf procent van de onderzochte sporters kreeg dan ook het advies om absoluut te blijven sporten, maar niet langer tot het uiterste te gaan.
CT-scan
De onderzoekers raden op basis van hun onderzoeksresultaten aan de sportmedische keuring aan te vullen met een CT-scan. Voor het zover is, dient het onderzoek eerst met een grotere groep te worden herhaald.
Anja Bruinsma is geen voorstander van het standaard toevoegen van de CT-scan, wat de kosten voor het sportmedisch onderzoek zomaar zou kunnen verdubbelen: “Voor 45+-sporters zonder verhoogd risicoprofiel voor hart- en vaatziekten en voor 45+-sporters die aangeven dat ze in hun sport niet tot het uiterste willen gaan, is een CT-scan onzinnig. Daarnaast zijn ook de röntgenstralingsbelasting en de bijkomende kosten van de CT-scan redenen om de sportmedische keuring niet direct uit te breiden met de CT-scan. In selecte gevallen, bij bepaalde klachten en bij een bepaalde sportieve ambitie, zou een CT-scan wel waarde kunnen hebben.”
Afspraak
Twijfel je over je gezondheid? Maak dan gewoon eens een afspraak met een sportarts bij jou in de buurt.
Bron: Sportzorg.nl
Foto: Dreamstime.com