Sporten met een glutenintolerantie

Wanneer je lijdt aan de aandoening coeliakie (ook wel glutenintolerantie genoemd), word je ziek van gezond eten. Je bent chronisch overgevoelig voor gluten, een eiwit dat voorkomt in bepaalde graansoorten.

In Nederland zijn naar schatting circa 85.000 coeliakiepatiënten, van wie slechts bij ongeveer 11.000 mensen daadwerkelijk diagnose is gesteld. De klachten worden namelijk niet snel herkend als symptomen van een glutenintolerantie, zeker als de ziekte verder niet in de familie voorkomt. Er is wel een duidelijke aanwijzing dat genetische factoren een rol spelen bij het ontstaan van coeliakie. Eerstegraads familieleden van coeliakiepatiënten hebben tien procent kans om de aandoening te krijgen.

Wat is dat dan, gluten?

Het eiwit gluten komt voor in verscheidene graansoorten, zoals tarwe, rogge, gerst, spelt en kamut. Vanzelfsprekend bevatten ook alle producten waarin de genoemde graansoorten verwerkt zijn, gluten.

Producten met haver kunnen coeliakiepatiënten overigens ook beter links laten liggen. Hoewel zuivere haver geen gluten bevat, is de haver die in Nederland te koop is ofwel gemengd met tarwe of tijdens de productie in aanraking geweest met glutenbevattende granen.

Klachten

De reden dat de diagnose zo moeilijk gesteld kan worden, is dat de klachten echt van patiënt tot patiënt verschillen. Mensen die een intolerantie hebben ten aanzien van gluten hebben in enige mate last van onderstaande klachten: 

• gebrek aan eetlust;
• overgeven;
• opgezette buik;
• verstopping;
• chronische diarree;
• smeuïge, stinkende ontlasting;
• overmatige ontlasting (’remsporen’);
• huilerigheid, depressiviteit;
• ondergewicht, dunne armen en benen;
• groeistoornissen bij jonge kinderen;
• bloedarmoede;
• botontkalking.

Naast deze symptomen associeert men ook de huidaandoening dermatitis herpetiformis met coeliakie.

Onderzoek

Een arts die veronderstelt dat zijn patiënt wel eens last kon hebben van een glutenintolerantie, laat allereerst het bloed van de patiënt onderzoeken op de aanwezigheid van antistoffen tegen gluten. Is dit het geval, dan volgt een darmbiopsie: er wordt een stukje van de darmwand weggenomen en onderzocht op het ontbreken van of beschadigingen aan darmvlokken. Bij mensen met coeliakie leidt het eten van glutenhoudende producten namelijk tot een beschadiging van het slijmvlies en de darmvlokken van de darm. Hierdoor raakt de darm ontstoken en kunnen de voedingsstoffen uit het voedsel niet meer goed worden opgenomen. Wanneer met zekerheid is vastgesteld dat er darmvlokken ontbreken of ernstig beschadigd zijn, gaat het inderdaad om coeliakie.

Behandeling

Coeliakie is niet te genezen. Op dit moment zijn er geen medicijnen tegen coeliakie. De enige manier om minder last te hebben van de genoemde klachten is het schrappen van gluten uit je voeding: een compleet glutenvrij dieet. Dat zorgt er niet alleen voor dat je je snel weer beter voelt, maar maakt ook dat de voedingsstoffen weer goed kunnen worden opgenomen, waardoor eventueel ontstane voedingstekorten geleidelijk verdwijnen.

Dieet

Het klinkt zo simpel: gewoon geen gluten meer eten en that’s it. Maar vergis je niet, een glutenvrij dieet is een zeer streng dieet. Vrijwel overal zitten wel sporen van gluten in. En je moet het ook nog eens een heel leven lang volhouden.

Brood, beschuit, crackers, gebak, koek en pasta, het is allemaal verboden kost. Maar ook kant-en-klaarmaaltijden, worst, sojasaus en ijs bevatten gluten, terwijl je dat niet meteen zou verwachten. Wanneer je zelf de boodschappen doet, kun je op de verpakkingen in de supermarkt controleren of je een product wel of niet mag. Ben je op bezoek bij familie of vrienden, trakteert er iemand op je werk of ga je uit eten, dan ligt dat een stuk ingewikkelder. Zelfs het kleinste spoortje van gluten kan darmbeschadigingen veroorzaken en opnieuw tot klachten leiden. Het feit dat de klachten van een coeliakiepatiënt wat minder zichtbaar zijn voor de buitenwereld dan die van iemand die allergisch is voor pinda’s of schaaldieren, zorgt nog wel eens voor onbegrip in de omgeving van mensen met een glutenintolerantie.

Glutenvrij

Tegenwoordig komen er steeds meer producten op de markt die speciaal bestemd zijn voor coeliakiepatiënten, zoals brood, deegwaar, koekjes enzovoort. Glutenvrije dieetproducten zijn te herkennen aan het symbool van de ’doorgestreepte aar’.

Mede hierdoor is het goed mogelijk om een verantwoorde voeding samen te stellen die ruim voldoende brandstof levert voor de spieren en de hersenen en ook in de behoefte aan alle andere essentiële voedingsstoffen voorziet.

Sporten

En dat is met name van belang als je intensief sport! Bij de samenstelling van een evenwichtig glutenvrij dieet is de hulp van een sportdiëtist zeker aan te bevelen. Samen analyseer je wat je binnenkrijgt, wat je nodig hebt en hoe je je voedingspatroon op zo’n manier kunt aanpassen dat je kunt spreken van verantwoorde voeding én dat je er op sportief gebied alles uit haalt wat erin zit.

Gelukkig worden mensen met coeliakie een handje geholpen door de natuur: alle groente- en fruitsoorten zijn glutenvrij. Je kunt dus prima een banaan eten voor, tijdens of na het sporten. Ook kwark en noten zijn een verstandige keuze. Eet je veel glutenvrij brood en pasta? Houd dan rekening met het feit dat die veel mais bevatten, en dus veel suikers. Een goede sportdrank kan je voeding aanvullen met de benodigde vitaminen en mineralen.

Je zult zien: als je eenmaal een tijdje glutenvrij eet, voel je je actiever, fitter en zit je beter in je vel. De voedingsmiddelen die je wel mag eten, worden bovendien veel beter opgenomen door je lichaam. En dat komt je sportleven alleen maar ten goede!

Bron: Carlien Harms en Tiny Geerets (2015), Sportvoedingsatlas. Een wereld te winnen. Arko Sports Media, Nieuwegein. ISBN 978-90-5472-181-9
Foto: Shutterstock

Publicatiedatum: 10-03-2015